الف) شهرستان ویژه ساوه :
شهرستان ساوه به عنوان دومین شهر بزرگ استان مرکزی در سال 1386 به شهرستان ویژه و فرمانداری آن به فرمانداری ویژه ارتقاء یافت . شهرستان ساوه هم اکنون 000/280 نفر جمعیت دارد و شامل سه شهر ساوه – غرق آباد و نوبران می باشد .
شهر صنعتی کاوه به عنوان بزرگترین شهر صنعتی کشور در فاصله 10 کیلومتری شمال ساوه به سمت تهران واقع است و بیش از 550 کارخانه فعال دارد . ساوه دارای قدمتی باستانی است که آثار بسیاری از دوره های پیش از اسلام و پس از اسلام
در آن هنوز باقی است مانند قیز قلعه و مسجد جامع ساوه که هزار سال قدمت دارد .
ب) ناحیه گازرسانی ساوه :
گازرسانی به شهر ساوه در سال 63 آغاز و در سال 65 به بهره برداری رسید . ساوه دارای دو C.G.S به ظرفیت صد هزار متر مکعب بوده و 4 ایستگاه T.B.S و 11 ایستگاه C.P.S دارد . هم اکنون بیش از 500 کیلومتر شبکه گذاری و 36000 انشعاب نصب شده است .
6 شهر غرق آباد – نوبران – مامونیه – زاویه و پرندک نواحی اقماری ساوه محسوب می شوند .
15 روستا شامل روستاهای نورعلی بیگ – احمد آباد – باغ شیخ – طرازناهید – رضا آباد – الوسجرد – یل آباد – قردین – محمود آباد – آوه – چلبلو- یوسف آباد – شرفلو – هلول و سقانلیق تحت پوشش شبکه گاز قرار گرفته اند .
ج) شهر صنعتی کاوه :
شهرصنعتی کاوه در سال 55 – 56 گازرسانی شده است و دارای 30 کیلومتر شبکه 250 پوندی و یک ایستگاه صدهزار متر مکعبی می باشد . در شهر صنعتی کاوه 180 ایستگاه عمده صنعتی نصب گردیده مانند
کارخانجات شیشه کاوه – ساوه جام – بلور شیشه – ایران فلوت و شرکت دوده صنعتی – لاستیک پارس
ساوه در مجموع 350 مشترک صنعتی عمده و جزء اعم از 4/1 ، 2 پوندی و ایستگاهی دارد .
کارخانجات سیمان سفید و سیمان خاکستری در محورز ساوه – بوئین زهرا و پروفیل ساوه و پروفیل صفا از بزرگترین کارخانجات تحت پوشش ناحیه ساوه هستند .
همچنین ایستگاه تقویت فشار شماره 6 در شهر صنعتی کاوه واقع شده و در جوار آن بزرگترین ایستگاه تقویت فشار کشور با 7 کمپرسور در حال ساخت می باشد .
د) سازمان اداره گاز ساوه :
رئیس اداره گاز ناحیه ساوه : مهندس عباس اکبری
مدرک تحصیلی : کارشناسی ارشد MBA
سوابق کاری : رییس تعیرات ناحیه محلات - رییس ناحیه گازرسانی قورچی باشی - رییس ناحیه گازرسانی خمین
آدرس و تلفن :
ساوه – خیابان استاد مطهری – جنب مطهری 27 – اداره گاز ساوه – کد پستی 19331-39146
پیش شماره : 0255
تلفن مخابرات اداره : 4225446 و 4225447
تلفن مستقیم رئیس ناحیه : 4225242
E-MAIL: H.RAMEZANI @ nigc-mpgc.ir
فاکس : 4225711
تلفن امداد : 4225555 و 194
تعمیرات : 2234446
امور مشترکین :2235442
امور اداری : 2224446
اطلاعات جغرافیایی:
شهرستان ساوه در شمال استان مرکزی بین عرض جغرافیایی 34 درجه و 45 دقیقه تا 35 درجه 34 دقیقه عرض شمالی و 49 درجه و 15 دقیقه تا 50 درجه و 56 دقیقه طول شرقی واقع شده است و از شمال به استان قزوین از جنوب به
شهرستان تفرش و استان قم و از شرق به استان تهران وقم و از غرب به استان همدان محدود می گردد.
اقلیم و توپو گرافی
منطقه ساوه به خاطر مجاورت با کویر و ارتفاع کم در شرق ، دارای آب و هوای گرم و نیمه خشک و در غرب در مناطق کوهستانی دارای آب و هوای سرد است بطوریکه میانگین دمای سالانه در ایستگاه ساوه 2/18، احمد آباد 6/17
درجه سانتی گراد بوده است. همچنین میانگین تابستان برای ایستگاه فوق به ترتیب 6/29 ، 4/29 ، در جه سانتی گراد بوده و حداکثر مطلق دما در احمدآباد5/48 در جه نیز گزارش شده است. میزان بارندگی کم و حدود 216 میلیمتر در سال می باشد
و بیشتر بارش بصورت باران است.شهرستان ساوه را بیشتر نقاط هموار و دشت تشکیل می دهد، این دشتها از جنوب شهر ساوه شروع و تا دشت بزرگ ساوه که گستره شهرهای غرق آباد ، ساوه و شهر صنعتی است
و تا ارتفاع 1000 متری کشیده شده است ادامه دارد دشت های مرکزی ، و لائین از حاصلخیزی مناسبی برخوردارند. ارتفاعات منطقه در غرب شهرستان متمرکز بوده ، این ارتفاعات در شمال غرب شهرساوه و به حد اکثر ارتفاع خود یعنی 2930 متر می رسد.
وضعیت تاریخی شهر ساوه:
سوابق تاریخی :
تاریخ طبری کهن ترین تاریخی است که نام ساوه در آن آمده است. در اواخر دوره ساسانی ودر اوایل دوره اسلامی یعنی سال 22 هجری ، ساوه جزو ایالت کوهستان یا جبال بوده است.
در سال 617. ه . ق برابر 1220 میلادی شهر ساوه توسط مغولان ویران و مردم آن قتل عام شدند . در فاصله دو قرن بمرور زمان ویرانیهای ناشی از جمله چنگیز و ایلخان تیمور مرمت گردید و بواسطه واقع شدن بر سر شاهراههای
ایران دوباره رونق یافت ، بویژه راهی که سلطانیه مرکز ایلخانان را به قم و اصفهان و ری و کاشان می پیوست.
حمدالله مستوفی درباره ساوه چنین نوشته است:((در اول در آن زمین بحیره(دریاچه)بوده و در شب ولادت رسول اکرم (ص) آب آن به زمین فرو شد و آن از مشروبات بوده است و بر آن زمین شهری ساختند.بانی آن معلوم نیست
و در حمله مغولها باروی آن دچار خرابی شد و خواجه ظهیر الدین علی بن ملک شرف الدین ساوجی آن را عمارت نمود. هوایش به گرمی مایل است و آبش از رودخانه مزدقان و قنوات مشروب می شود.))
شهرستان ساوه به دلیل موقعیت جغرافیایی و ارتباطی همواره در طول تاریخ مورد توجه بوده و به همین دلیل آثار، ابنیه و جاذبه های سیاحتی و زیارتی متعددی مربوط به دوره های مختلف تاریخی در این شهرستان وجود دارد.
1- مسجد جامع ساوه:
بنای مسجد جامع ساوه بعنوان یکی از آثار ارزشمند هنر معماری ، نقاشی ، کاشی کاری ، و گچبری است. از خصوصیات این بنای تاریخی ، مذهبی نمود هایی از 3 مقطع تاریخی (قبل از اسلام ، قرون اولیه اسلامی ، و دوران صفوی) در آن است.
این مسجد مشتمل بر یک صحن و گنبدی در جنوب ، دو ایوان ، یک مناره ،چند شبستان، محرابهائی متعدد و قدیمی با خطوط کوفی و دو محراب از دوره صفوی با خط ثلث است. این بنا دارای شبستانها و دهلیزهای زیبای آجری است که
هرچشمه به عرض5/3و طول 20 متر می باشد و از آثار قرن ششم و عصر سلجوقیان بشمار می رود. محراب آن دارای کتیبه های متعدد عمودی و افقی می باشد که سه جانب آن را فرا گرفته و روی آن به خط ثلث و کوفی و
سوره هائی از قرآن مجید سوره قدر و اخلاص و جمعه گچبری شده و در ضلع غربی میان شبستانهای این بنا ، ایوان با شکوه و رفیعی قرار دارد و در هر جانب این ایوان حجره ای با در گاه تنگ و کوتاه نمودار است. گنبد مسجد به
قطر 14 و ارتفاع 16 متر که ساق یا گردنه گنبد 4 متر ارتفاع دارد و آراسته به کاشیهای معقل می باشد.
2- قلعه آردمین:
این قلعه در روستای آردمین واقع در 56 کیلومتری جاده ساوه – همدان و در سه راهی غرق آباد است. بخشهای اندرونی و ایوانها ، تالارها شاه نشین وارسی های گره کاری شده و برجهای متعدد از معماری شهری و اشرافی بنا حکایت می کند.
3- مناره مسجد جامع:
در گوشه شمال شرقی و بیرون از چهار دیواری مسجد جامع ساوه ، مناره ای رفیع و تماماً از آجر مربوط به دوره سلجوقی واقع گردیده است. قسمت پائین این مناره ساده و قسمت های بالائی آن با نقوش آجری مزین شده و بر اساس شواهد و قرائن به مرور زمان قسمتی از آن تخریب یا ریزش نموده است و ارتفاع فعلی آن 14 متر و با قطر 5/3 متر می باشد راه پله ای مارپیچ که به نقوش متنوع و برجسته مزین گردیده در داخل آن وجود دارد.
4- بنای مسجد انقلاب (قرمز):
در ضلع شمالی میدان قدیمی ساوه(انقلاب) واقع شده که به خاطر تزئینات و کتیبه های قرمز رنگی که در این مسجد وجود دارد آنرا مسجد قرمز نیز می گویند. بنای این مسجد مشتمل بر گنبدی ساده و آجری یک گلدسته ، سه رواق ، چند ایوان و یک مسجد جدید التأسیس در مجاورت آن می باشد. این بنا مربوط به دوران سلجوقی می باشد. محراب زیبا مزین به چند کتیبه گچبری همراه با نقاشی و پوشش مزین به نقوش رنگین و مناره یا مأزنه زیبای آجری از جلوه های این بنا می باشد.
5- کاروانسرای باغ شیخ:
این کاروانسرا در 6 کیلومتری شرق ساوه یکی از آثار با ارزش اوایل قاجار به همراه مجموعه ای از آب انبار و حسینیه احداث گردیده است. کاروانسرای مزبور به صورت یک چهار ایوانی احداث گردیده و دارای چهار برج دیده بانی
در چهار گوشه آن بوده و سایر مستحدثات بنا شامل شاه نشین و بار انداز و هجرات متعدد بوده است.
6- پل تاریخی سرخده:
بنای پل در جنوب شهرستان ساوه در کیلومتر 13 جاده یل آباد به قزقلعه قرار دارد. مصالح به کار رفته در آن آجر و ساروج بوده و بنا مربوط به عصر صفویه است. پل دارای 8 چشمه با طاق رومی و طول آن 70 متر و عرض آن 5/4 متر الی 5 متر است.
7- امامزاده سید اسحاق:
در شرق ساوه در ابتدای جاده آسفالته ساوه به قم قرار دارد. امامزاده سید اسحاق از نوادگان امام موسی کاظم(ع) مدفون می باشد این بنا متعلق به عصر سلجوقیان و قرن هفتم ه . ق است.
آجرها و کاشیهای فیروزه ای و مقبره چوبی از آثار تاریخی بقعه محسوب می گردد.
اطلاعات آماری:
جمعیت:180926 نفر( بر اساس سرشماری سال 75)
مساحت: 10279 کیلومتر مربع
ارتفاع از سطح دریا: 1250 متر
تعداد شهر:3
تعداد بخش: 2
تعداد دهستان:7
تعداد روستا: 266
نظام تقسیمات کشوری
نظام فعلی تقسیات کشوری شهرستان ساوه بر اساس پیشنهاد هیئت دولت شکل گرفته و مشتمل بر بخشها ، دهستانها و شهرهای ذیل است:
ردیف نام بخش مرکز بخش جمعیت مساحت فاصله تا شهرستان تعداد آبادی دارای سکنه تعداد شهرهای تابعه
1 مرکزی ساوه 145167 2830 - 143 یک
2 نوبران نوبران 23521 1918 69 87 دو
دهستانهای تابعه
بخش مساحت جمعیت تعداد آبادی دارای سکنه مرکز دهستان نام دهستان ردیف
مرکزی 301 10448 35 قره چای قره چای 1
مرکزی 998 9072 31 طراز ناهید طراز ناهید 2
مرکزی 829 12269 43 یل آباد نور علی بیگ 3
مرکزی 674 2679 34 قیطانیه شاهسونکندی 4
نوبران 590 6245 25 پیمان آق کهریز 5
نوبران 662 6783 36 نوبران بیات 6
نوبران 664 4604 26 یاتان کوه پایه 7
شهرهای تابعه
فاصله تا استان فاصله تا مرکز شهرستان جمعیت نام شهر ردیف
152 - 127924 ساوه 1
221 69 1535 نوبران 2
208 56 4178 غرق آباد 3